Is sterilisatie de geknipte anticonceptie? ‘Het is niet erger dan naar de tandarts gaan’

Het nieuws maakte wat los: acteur Roel Vanderstukken zou voortaan, zo stond te lezen op zijn Instagram-account, als gesteriliseerde man door het leven gaan. Hier en daar krompen mannen ineen bij het lezen van zijn boodschap, maar bij veel vrouwelijke fans weerklonk applaus. Maar wat houdt zo’n vasectomie in? Uroloog Dirk Michielsen legt uit: ‘Het is niet erger dan naar de tandarts gaan.’

Het aantal vasectomieën neemt toe

Dirk michielsen (UZ Brussel): “Wij doen er wekelijks een vijftal, maar dat aantal durft te schommelen. Als de kranten morgen berichten dat de pil ongezond is, dan zien we de vasectomie-aanvragen onmiddellijk stijgen. Na een tijdje ebt dat effect weg, tot het volgende bericht. Ik sluit een Roel Vanderstukken-effect niet uit.

“De media hebben een grote invloed. Ooit hadden ze het in het nieuws over een studie waarin een link werd gelegd tussen vasectomieën en prostaatkanker. Dat is bullshit: die twee hebben totaal niks met elkaar te maken. Dat de onderzoekers meer prostaatkankers bij gesteriliseerde mannen hadden vastgesteld, had er wellicht gewoon mee te maken dat voor die mannen de drempel om naar een uroloog te stappen lager is, waardoor de kanker sneller wordt vastgesteld. Na dat onheilsbericht belden tal van mannen ons op om hun geplande ingreep te annuleren.”

Lees hier verder over een vasectomie en prostaatkanker >

Klopt het dat je voor een vasectomie niet onder narcose hoeft?

“95 procent van de patiënten kiest voor lokale verdoving. Een vasectomie is niet erger dan naar de tandarts gaan. Een tandarts verdooft je mond en begint dan te boren. Wij zetten een verdoving in je scrotum en dan maken we de incisies. Net als bij de tandarts voelt de patiënt wel dat we aan die plek werken, maar hij voelt geen pijn.

“Als de patiënt voor lokale verdoving kiest, dan wandelt hij na een halfuur het ziekenhuis weer uit. Kiest hij voor algemene verdoving, dan is het een halve dag. En toch kiezen sommigen voor een algemene verdoving, uit angst voor pijn of omdat ze de ingreep niet bewust willen meemaken.

“Oplettende zielen weten dat je bij lokale verdoving kunt meekijken in de reflectie van de operatielamp. Ik doe dat bij de tandarts ook. Noem het beroepsmisvorming.”

U bent zelf ook gesteriliseerd.

“Ja, onder lokale verdoving. Toen mijn vrouw en ik hadden besloten dat ik voor een knip zou gaan – vier kinderen leek ons voldoende – had ik tegen mijn collega’s gezegd: ‘Bij de eerstvolgende patiënt die niet komt opdagen, zal ik de vrijgekomen plaats innemen.’ De week nadien had ik prijs (lacht).”

Roel Vanderstukken maakte zijn beweegreden duidelijk met de hashtag #wegmetdieviezepil.

“Dat is bij de meeste mannen zo: hun vrouw pakt al jaren de pil en nu vinden ze dat het aan hen is. Maar wij horen ook andere redenen.

“Als patiënten voor het eerst bij mij komen, begin ik altijd met een goed gesprek. Het eerste waar ik op hamer, is dat de ingreep onomkeerbaar is. Je brengt schade toe aan je lichaam die moeilijk te herstellen valt. Ik zeg dus altijd tegen patiënten dat ze 100 procent zeker moeten zijn dat ze geen kinderen meer willen. Daarom richt ik mijn uitleg ook altijd tot de man. De vrouw mag ook vragen stellen, maar het is de beslissing van de man: het is zijn lichaam. Na die eerste consultatie geef ik ook altijd wat bedenktijd.

“Wij zien vooral mannen van rond de 40, die vinden dat hun gezin compleet is.”

Wat als een twintiger langskomt met de boodschap dat hij nooit kinderen wil?

“Dat doen we niet. Of dan leggen we die jongen eens goed op de rooster over zijn beweegredenen. 20 is echt wel jong voor zo’n ingrijpende beslissing.”

Met wat voor vragen zitten patiënten?

“Ik leg hun uit hoe de ingreep in z’n werk gaat. Ik maak twee sneetjes van 1 centimeter, eentje rechts en eentje links in de balzak. Als je een balzak in je hand neemt, dan voel je de zaadleider makkelijk liggen: het is net een sliert spaghetti. We snijden daar een klein stukje uit en schroeien de uiteinden dicht.

“Na een vasectomie kun je een paar dagen pijn ervaren, maar dat is afhankelijk van patiënt tot patiënt. De ene stapt weg alsof er niks is gebeurd; de andere waggelt wijdbeens weg als een eend. De truc om geen pijn te voelen, is een stevige onderbroek. Dan worden de teelballen goed ondersteund. Ik geef altijd de raad een onderbroek aan te trekken die een maat te klein is.

“Een halfuur na mijn ingreep was ik alweer consultaties aan het doen. De dag erna ben ik zelfs gaan joggen, mét een stevige onderbroek aan.”

Zijn er verder nog complicaties?

“Zoals bij elke ingreep, bestaat de kans dat de wonden gaat infecteren. Daarom raad ik mannen af in water te gaan zolang de draadjes niet zijn opgelost. Een blauwe plek of een nabloeding kan ook altijd. Geen fijn zicht, want een balzak is erg rekbaar en door een nabloeding kan hij zo groot worden als een kleine voetbal. Gelukkig komt dat uiterst zelden voor.”

Vanaf wanneer kan seks weer?

“Van mijn part mag dat de dag zelf al, maar ik zou het niet aanraden. Daarvoor doet het toch wat te veel pijn.

“Wat ik ook altijd benadruk, is dat een man niet meteen onvruchtbaar is.”

Het duurt nog even voor hij losse flodders schiet?

“Precies. In het zaadblaasje zitten altijd twaalf tot twintig ejaculaties klaar. Die zitten er na de vasectomie nog. 2 tot 3 maanden na de ingreep controleren we het ejaculaat van onze patiënten op zaadcellen. Ik zal eerlijk zijn: ik heb mezelf twee keer laten testen, om helemaal zeker te zijn. Eén keer heeft een man een weddenschap met me afgesloten: hij beweerde dat er binnen de week geen spermatozoïde meer te vinden zou zijn in zijn ejaculaat. Hij had erg zijn best gedaan, maar hij had pech: na een week vonden we er toch. Ik heb er een mooie fles champagne aan overgehouden.

“Na een vasectomie blijft een man zijn hele leven spermatozoïden aanmaken, maar omdat de zaadleider is dichtgemaakt, kunnen de zaadcellen er niet meer uit. Ze blijven als het ware in de file staan, waardoor de patiënt na een paar maanden een drukkend gevoel in de teelballen kan ervaren. Post-vasectomy pain syndrome, heet dat. Na een paar dagen gaat die druk spontaan weg. Hoe, dat is een groot vraagteken. Waarschijnlijk komt het hele systeem zodanig onder druk te staan dat er minuscule scheurtjes ontstaan en de druk afneemt.”

Waar gaan die zaadcellen dan naartoe?

“Ze worden opgegeten door het afweersysteem van het eigen lichaam.

“Eén van de misverstanden is dat een man na zo’n ingreep geen ejaculaat meer zou hebben. Dat is onzin. Ejaculaat bestaat voor 99 procent uit prostaatvocht en 1 procent uit zaadcellen. Alleen dat ene procent verdwijnt, de rest blijft precies hetzelfde.”

Hoeveel patiënten krijgen spijt?

“Als er zich maandelijks twintig mannen laten opereren, dan doen we in diezelfde tijd misschien één of twee hersteloperaties. Dat zijn bijvoorbeeld de mannen die na een scheiding een nieuwe vriendin hebben en opnieuw aan kinderen willen beginnen. Dan sluiten onze collega’s van het fertiliteitscentrum de zaadleider weer aan. De regel geldt: hoe later een man spijt krijgt, hoe kleiner de kans op slagen. Bovendien kan het zijn dat een man na zijn vasectomie antilichamen tegen zijn eigen sperma gaat aanmaken. Dan heeft zo’n hersteloperatie weinig kans op slagen. Al bestaat er altijd nog een noodoplossing: zaadcellen rechtstreeks uit de bijbal halen en voor een proefbuisbaby gaan.

“Wat ik niet zo goed snap: waarom is er altijd zoveel gedoe rond mannen en sterilisatie? Het hoeven toch niet altijd de vrouwen te zijn die hun voorzorgen nemen? De mannen mogen ook weleens hun duit in het, euh, zakje doen.”

Zou u het alle mannen met een vervulde kinderwens aanraden?

“Aanraden is een groot woord, maar het blijft de simpelste, goedkoopste vorm van anticonceptie. De pil is een pak duurder. En aan je erecties, je orgasmes of je libido verandert het niks. We halen de teelballen er niet uit, hè. Ik voel me helemaal niet minder man na mijn ingreep en mijn seksleven is nog krek hetzelfde. Ik zou het zo opnieuw laten doen.”

Lees hier verder over vasectomie >

Bron: DeMorgen